Τὸ προσεχὲς Σάββατο 22 Ὀκτωβρίου, στὶς 8.00μ.μ., ὁ Παναγιώτης Ρομβέλης θὰ ὁμιλήσῃ στὸ Φ.Ε. "Ἀθηνᾶ Ἐργάνη" (Ἀκαδημείας 88, 2ος ὄροφος, Αἴθουσα "Ὀρφεύς") μὲ θέμα:
Περὶ τοῦ Ὀργάνου
Ἡ ὀνομασία τοῦ λεγομένου Ὀργάνου ἀποδίδεται στὸν ἴδιο τὸν Ἀριστοτέλη. Στὰ Τοπικά (163b, 9-11) ὑπάρχει ἕνα ἀπόσπασμα χαρακτηριστικό, ὅπου προσδιορίζει τὴν θέση τῆς Λογικῆς ἐντὸς τῆς Φιλοσοφίας: "πρός τε γνῶσιν καὶ τὴν κατὰ φιλοσοφίαν φρόνησιν τὸ δύνασθαι συνορᾶν καὶ συνεωρακέναι τὰ ἀφ' ἑκατέρας συμβαίνοντα τῆς ὑποθέσεως οὐ μικρὸν ὄργανον". Σ' αὐτὴν τὴν ἀριστοτελικὴ ἀναφορά, βασιζόμενος ὁ Ἀλέξανδρος ὁ Ἀφροδισιεύς, δίδει τὸν χαρακτηρισμὸ ποὺ ἔκτοτε θὰ σημαδεύσῃ τὴν ὕπαρξη τῆς Λογικῆς, ὡς αὐτόνομης ἐπιστήμης, σχετιζομένης ὅμως πρὸς τὴν Φιλοσοφία· σχολιάζοντας τὰ Ἀναλυτικῶν Πρότερα (Α, 2b) θεωρεῖ ὅτι: "εὐλόγως ὑπὸ τῶν ἀρχαίων, οἱ μέχρι χρείας προήγαγον τὴν λογικὴν πραγματείαν, ὄργανον αὐτὴν λέγεσθαι".
Τὸ Ὄργανον, στὸ ὁποῖο συνοψίζονται οἱ ἔως τότε κατακτήσεις τοῦ ἀνθρωπίνου νοῦ, ἐνν. στὸν τομέα τῆς Λογικῆς -συναντᾶται καὶ ὡς Ἀναλυτικὴ ἢ καὶ Κανονική- περιλαμβάνει τὶς κάτωθι πραγματεῖες:
τὶς Κατηγορίες, στὶς ὁποῖες ἐξετάζονται οἱ ἔννοιες ὡς μέρη (ἢ ὅροι) τῶν κρίσεων καὶ πῶς προσδιορίζονται (οὐσία, ποσόν, ποιόν, πρός τι, ποῦ, πότε, κεῖσθαι, ἔχειν, ποιεῖν καὶ πάσχειν)·
τὸ Περὶ Ἑρμηνείας, στὸ ὁποῖο ἐξετάζονται οἱ ἀληθεῖς ἢ ψευδεῖς λογικὲς κρίσεις, δηλαδὴ ἡπρότασις, ἡ ἀπόφανσις καὶ ὁ ἀποφαντικὸς λόγος·
τὰ Ἀναλυτικῶν Πρότερα, στὰ ὁποῖα διερευνᾶται ὁ συλλογισμός, δηλαδὴ μία τρίτη πρόταση (συμπέρασμα) ποὺ προκύπτει ὡς λογικὴ συνάφεια προηγουμένων (προκειμένων) προτάσεων, χωρὶς τὴν βοήθεια ἐξωτερικοῦ ὅρου·
τὰ Ἀναλυτικῶν Ὕστερα, στὰ ὁποῖα διατυπώνεται πλήρως ἡ ἀποδεικτική, δηλαδὴ ἡ ἐπιστημονικὴ διαδικασία (ὁ ὁρισμός, ἡ ἀπόδειξις, ἡ διαίρεσις, ἡ ἐπαγωγὴ καὶ ἡ ἀναλογία)· στὸ ἴδιο βιβλίο περιλαμβάνεται καὶ ἡ ροὴ τῆς ἀποδεικτικῆς διαδικασίας, δηλαδὴ τὰ ἀξιώματα, οἱκοινὲς προτάσεις καὶ οἱ θέσεις. Παρατηρητέον, ὅτι τὸ ἀριστοτελικὸ ἀξίωμα ἀντιστοιχεῖται στὶς εὐκλείδειες κοινὲς ἔννοιες·
τὰ Τοπικά, στὰ ὁποῖα ἐξετάζονται οἱ διαλεκτικοὶ καὶ οἱ πιθανοὶ συλλογισμοί, αὐτοὶ δηλαδὴ ποὺ ἀποτελοῦνται ἀπὸ πιθανὲς -καὶ ὄχι ἀληθεῖς- προκείμενες καὶ τέλος,
τὸ Περὶ Σοφιστικῶν Ἐλέγχων, στοὺς ὁποίους διερευνῶνται τὰ σοφίσματα, δηλαδὴ τὶς λεκτικὲς ἀνασκευές, τοὺς παραλογισμούς, μὲ τὶς ὁποῖες ὁ σοφιστὴς δυσκολεύει καὶ παρασύρει τὸν κοινὸ ἄνθρωπο. Τέτοιοι εἶναι οἱ παρὰ τὴν λέξιν: ἡ ὁμωνυμία, ἡ ἀμφιβολία, ἡ σύνθεσις, ἡ διαίρεσις, ἡπροσῳδία καὶ τὸ σχῆμα τῆς λέξεως, ἐνῷ ἔξω τῆς λέξεως θεωρεῖ: τὸ συμβεβηκός, τὸνσυλλογισμὸν παρὰ τὸ ἁπλῶς ἢ μὴ ἁπλῶς, τὴν ἄγνοιαν ἐλέγχου, τὴν λῆψιν τοῦ ζητουμένου, τὸν παρὰ τὸ ἑπόμενον ἔλεγχον, τὸν παρὰ τὸ μὴ αἴτιον ὡς αἴτιον, τὶς ἀόριστες ἐρωτήσεις.
Ὁ Παναγιώτης Ρομβέλης ἀσχολεῖται μὲ τὴν ἀριστοτελικὴ φιλοσοφία ἐπὶ πολλὰ ἔτη καὶ εἶναι μέλος τοῦ Ἀριστοτελικοῦ Ὁμίλου Ἀθηνῶν. Μὲ τὴν διάλεξή του αὐτή, πιθανῶς καὶ μὲ ἄλλες ποὺ θὰ ἀκολουθήσουν, φιλοδοξεῖ νὰ μᾶς εἰσαγάγῃ στὸν σκληρὸ πυρῆνα τῆς ἀριστοτελικῆς λογικῆς.
