Η ΔΙΑΛΕΞΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

Τὴν προσεχῆ Παρασκευὴ 15 Ἀπριλίου στὶς 9.00 μ.μ. στὸ Φ.Ε. "ΑΘΗΝΑ ΕΡΓΑΝΗ" (Ἀκαδημείας 88, 6ος ὄροφος), ὁ Κωνσταντῖνος Σταυρόπουλος θὰ παραθέσῃ διάλεξη μὲ θέμα:

Τὸ ἀρχετυπικὸ θεῖον πάθος

Τὸ ἀρχετυπικὸ θεῖον πάθος, μία κακὴ παράσταση τοῦ ὁποίου θὰ παρουσιάσῃ ἡ Ἐκκλησία τὴν προσεχῆ ἢ μεγάλη, ὅπως τὴν ὀνομάζει, ἑβδομάδα, ἀνατέμνεται ἐν μέρει στὶς Βάκχες τοῦ Εὐριπίδη. Δυστυχῶς ὁ ποιητὴς εἶχε πεθάνει δύο ἔτη πρὸ τῆς διδασκαλίας καὶ τῆς βραβεύσεώς τους στὴν πόλη τῶν Ἀθηνῶν (405). Ὁ Διόνυσος θεὸς τοῦ κρασιοῦ, τῆς χαρᾶς, τοῦ θεάτρου καὶ τοῦ μυστικοῦ ἐνθουσιασμοῦ παρουσιάζεται (πιὸ σωστὰ ἐπιφαίνεται) ὡς "Διὸς παῖς" στὴν πόλη τῶν Θηβῶν γιὰ τρίτη φορά, ἀπαιτῶντας ἀπὸ τοὺς συμπατριῶτες του τὸν προσήκοντα σεβασμό, τόσῳ σ’ αὐτόν, ὅσῳ καὶ στὴν ἀκολουθία του, τὶς Βάκχες (Μαινάδες). Ἡ ἀπαίτησή του αὐτὴ δὲν γίνεται καθολικῶς ἀποδεκτή, ἂν καὶ δὲν ἀμφισβητῆται ἀπὸ τὸ παραδοσιακὸ ἱερατεῖο (Κάδμος καὶ Τειρεσίας), ἀλλὰ ἀπὸ τὴν πολιτικὴ ἐξουσία, τὴν ὁποίαν ἀσκεῖ ὁ νεαρὸς ἐξάδελφός του Πενθεύς.

Ἡ τιμωρία τοῦ θεανθρώπου θεωρεῖται πρὸς στιγμὴν δεδομένη καὶ φαντάζει ἐξευτελιστική: ἐγκλεισμὸς στοὺς βασιλικοὺς στάβλους.Ὁ σεισμὸς ποὺ ἀκολουθεῖ στὶς ἐκκλήσεις τῶν Βακχῶν, ἀποκαθιστᾷ τὴν διασαλευθεῖσα τάξη καὶ ὁδηγεῖ τὸν Πενθέα -ἐνώπιον ἐνωπίῳ- στὸν ἄρτι "ἀναστημένο" Διόνυσο, προκειμένου νὰ τὸν προετοιμάσῃ (τιμωρία ἐπὶ ἀσεβείᾳ) ὡς ἐξιλαστήριο θῦμα στὸ ἄδυτο τῶν Μαινάδων, στὸν Κιθαιρῶνα. Ὁ βασιληᾶς τῶν Θηβῶν ἀρνεῖται, ἀκόμη καὶ τὴν τελευταία εὐκαιρία τοῦ Διονύσου, νὰ μὴν ἐπιμείνῃ στὴν τιμωρία τῶν ἀκολούθων του (ὄχι ἁπλῶς τῶν λατρευτῶν, ἀλλὰ καὶ τῆς λατρείας του)· ἡ ὥρα τῆς νεμέσεως πλησιάζει καὶ ὁ Πενθεὺς θὰ πληρώσῃ τὴν ἀσέβειά του μὲ τὸν πλέον τραγικὸ τρόπο: σπαράσσεται, ἐν ἀγνοίᾳ της, ἀπὸ τὰ χέρια τῆς ἴδιας του τῆς μητέρας. Ἡ Ἀγαύη, ἀδελφὴ τῆς Σεμέλης καὶ μητέρα τοῦ βασιληᾶ, ἐκδικεῖται τὸν γιό της, ἀλλὰ καί, μέσῳ αὐτοῦ, τὸν ἴδιο της τὸν ἑαυτό, ἀφοῦ καὶ αὐτὴ ἀνήκει στὸν κύκλο τῶν ἀμφισβητιῶν. Ὅταν συνειδητοποιῇ τὸ μέγεθος τῆς πράξεώς της, ἀναγγέλλει τὴν ἄμεση ἀποχώρησή της ἀπὸ τὸν "μιαρὸ" Κιθαιρῶνα καὶ τὴν ἄρνησή της νὰ ἀγγίξῃ τὸν θύρσο.

Ὁ μῦθος τελειώνει κάπου ἐδῶ· ὅμως, τὸ μυστήριο τῶν Βακχῶν δὲν ἔχει ἀκόμη ἀποκαλυφθῆ στὴν πληρότητά του. Βρίσκεται καλὰ κρυμμένο μέσα στὸν ἀρχέγονο διονυσιασμὸ τῶν λαῶν τῆς λεκάνης τῆς Μεσογείου, σ’ αὐτὴν καθ’ ἑαυτὴν τὴν ἀντιφατικότητα τῆς λατρείας τοῦ Διονύσου, ἀλλὰ καὶ στὸ συγκρουσιακὸ πλαίσιο ἐντὸς τοῦ ἀνθρώπου, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ τοῦ ποιητῆ τους.

Η ΔΙΑΛΕΞΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

Τὴν προσεχῆ Παρασκευὴ 8 Ἀπριλίου στὶς 9.00 μ.μ., ἡ Νέλλη Χανιᾶ θὰ παραθέσῃ διάλεξη στὸ Φ.Ε. "Ἀθηνᾶ Ἐργάνη" (Ἀκαδημείας 88, 6ος Ὄροφος) μὲ θέμα:

Ἡ παθολογία τοῦ πολέμου

Ὁ π. ἀπασχόλησε τοὺς Ἕλληνες φιλοσόφους καὶ ἱστορικοὺς ἀπὸ τὴν αὐγὴ τῆς Ἱστορίας· ὁ Ἡράκλειτος τὸν ἀποκάλεσε "πατέρα πάντων", ἐνῷ ἀξιοσημείωτες ἦταν καὶ οἱ παρατηρήσεις τοῦ Θουκυδίδη, κυρίως γιὰ τὰ ψυχολογικά του ἀποτελέσματα, γιὰ τὸ πῶς δηλαδὴ μεταλάσσει τὸν ἀνθρώπινο χαρακτῆρα ἐπὶ τὰ χείρω. Ὁ "διάλογος" Ἀθηναίων καὶ Μηλίων ἀποτελεῖ ἕνα δεῖγμα αὐτῆς τῆς μεταλλαγῆς. Ἀνεξαρτήτως ὅμως τοῦ ὅτι ἡ εἰρήνη θεωρεῖται προτιμητέα ἀπὸ τὸν π., ἡ ἠθική του δὲν ἀπασχόλησε τοὺς προγόνους μας· συνθήματα ἐκτὸς πραγματικότητος, ὅπως "ἀγάπη", "εἰρήνη" καὶ ἄλλα ποὺ καλύπτονται ἀπὸ τὸ πέπλο τοῦ ἀνθρωπισμοῦ, ἀπασχολοῦν τὸν ἑλληνο-ρωμαϊκὸ κόσμο, μόνο ὅταν ἡ Ἐκκλησία προπαγανδίζῃ τὶς "ἀνθρωπιστικές" της ἀπόψεις, καταφέρνοντας ἔτσι νὰ ἀποκρύψῃ τὸν τρόπο ἐπιβολῆς της, ποὺ κάθε ἄλλος παρὰ εἰρηνικὸς καὶ ἀνθρωπιστικὸς ἦταν.

Στοὺς νεώτερους χρόνους ἡ πιὸ εὔστοχη παρατήρηση ἀνήκει στὸν Πρῶσσο στρατηγὸ Κλαούζεβιτς, ὅτι "π. εἶναι ἡ συνέχεια τῆς πολιτικῆς μὲ ἄλλα μέσα". Τὸν εἰκοστὸ αἰῶνα ὁ π. ἄλλαξε προσωπεῖο, λόγῳ τῆς ἐπικρατήσεως τοῦ Ἰμπεριαλισμοῦ σ' ὅλον τὸν κόσμο, τῆς ἀνάγκης δηλαδὴ τοῦ Κεφαλαίου νὰ ἐξάγεται σὲ τρίτες χῶρες, προκειμένου νὰ ἐπιτύχῃ προσφορότερους ὅρους κερδοφορίας· ἑπομένως π. διεξάγεται εἴτε ὅταν διακινδυνεύουν οἱ ὅροι αὐτοί, εἴτε ὅταν οἱ τρίτες χῶρες διεκδικοῦνται ἀπὸ περισσότερες ἰμπεριαλιστικὲς χῶρες. Οἱ ἀναλύσεις τοῦ Λένιν γιὰ τὸν π. τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἰμπεριαλισμοῦ στὴν Χρεωκοπία τῆς Διεθνοῦς, στὸν Ἰμπεριαλισμὸ καὶ στὸ Κράτος καὶ Ἐπανάσταση διατηροῦν ἀκόμη τὴν ἐγκυρότητά τους. Ὁ πρῶτος καὶ ὁ δεύτερος παγκόσμιος π. ἀνήκουν σ' αὐτὴν τὴν κατηγορία, καθὼς ἡ Γερμανία κυρίως (καὶ ἡ Ἰαπωνία δευτερευόντως) ἀμφισβήτησαν τὰ ἐπικρατοῦντα status quo (τὴν ληστρικὴ ἐναντίον τῆς Γερμανίας συνθήκη τῶν Βερσαλλιῶν, τὴν στέρηση πρώτων ὑλῶν ἀπὸ τὴν Ἰαπωνία κ.τ.λ.)

Στὴν ἐποχή μας, στὴν ὁποία ὁ Ἰμπεριαλισμὸς ἔχει εἰσέλθει σὲ νέο στάδιο, αὐτὸ τῆς Νέας Τάξης Πραγμάτων, βιώνουμε τὸ δρᾶμα τῶν λεγομένων "ἀνθρωπιστικῶν π.", αὐτῶν δηλαδὴ ποὺ ἐπιχειροῦν οἱ μεγάλες ἰμπεριαλιστικὲς δυνάμεις ἐναντίον μικρῶν καὶ "ἀνυπάκουων" λαῶν γιὰ δῆθεν ἀνθρωπιστικοὺς λόγους· οἱ ἐπεμβάσεις στὴν Σερβία, στὸ Ἰράκ, στὸ Ἀφγανιστὰν καὶ ἡ πρόσφατη στὴν Λιβύη, ἀποτελοῦν τὶς πλέον χαρακτηριστικὲς περιπτώσεις. Εἶναι τυχαῖο τὸ παρελθὸν τῶν προέδρων Μπούς (πατρός τε καὶ υἱοῦ) στὶς παρεκκλησιαστικὲς ὀργανώσεις τῶν Εὐαγγελικῶν τῆς Ἀμερικῆς; Ἢ μήπως δὲν σχετίζονται μὲ τὴν βιβλικὴ "μεταφυσικὴ τοῦ κακοῦ" ποὺ ἔχει ἐπικρατήσει σὰν κυρίαρχο δόγμα σ' ὅλον τὸν κόσμο τὴν μεταχριστιανικὴ ἐποχή; Ἂς μὴν ξεχνᾶμε βεβαίως καὶ τὴν χριστιανικὴ ὑποκρισία μὲ τὴν ὁποίαν ἐκφράζονται συνήθως, δηλαδὴ τὰ "ἤλθαμε νὰ σᾶς ἀπελευθερώσουμε", "νὰ σᾶς σώσουμε" ἢ "νὰ σᾶς ἐκδημοκρατίσουμε" μὲ τὸ καλὸ ἤ (συνήθως) μὲ τό ... ἄγριο.

Αὐτὰ καὶ ἄλλα πολλὰ θὰ τὰ συζητήσουμε ἐκ τοῦ σύνεγγυς μὲ τὴν Ν.Χ. καὶ ἴσως καταφέρουμε νὰ ἐξιχνιάσουμε κάποιες πτυχὲς τῆς πραγματικότητας ποὺ ἀποκρύπτονται ἐντέχνως ἢ τοὐλάχιστον ἔτσι νομίζουν ...